مرحوم آیت‌الله حق‌شناس می‌گفت: «ترجیب» به معنای تعظیم است، یعنی این ماه، ماه بزرگی است و شما باید ماه رجب را بزرگ بشمارید، پروردگار عزیز فرموده: رجب، «شهرالله الأصب» است؛ یعنی در این ماه، رحمت ریزش دارد.

فارس، توجه به فضایل و رذایل اخلاقی انسان را در موقعیتی قرار می‌دهد که در مسیر الی الله قرار گیرد تا در سایه آن لذت حضور خداوند را در تمام لحظات زندگی‌اش احساس کند، یکی از مسیرهایی که باعث می‌شود اخلاق در دل و جان آدمی نفوذ پیدا کند، نشستن در پای درس اساتید اخلاق است.

آنچه پیش‌رو دارید سلسله مباحث اخلاقی مرحوم آیت‌الله عبدالکریم حق‌شناس است که با موضوع «اهمیت ماه رجب» در مسجد امین‌الدوله ایراد ‌شده است.

*معنی رجب و عظمت آن

عرض شد در باب ماه رجب که؛ «ترجیب» به معنای تعظیم است، یعنی این ماه، ماه بزرگی است و شما باید ماه رجب را بزرگ بشمارید. پروردگار عزیز فرموده: رجب، «شهر الله الأصب» است؛ یعنی در این ماه، رحمت ریزش دارد و باز فرموده: رحمت، رحمت من است. عبد، عبد من است، ماه ماه من است.

در صورت تبعیت، در صورت توجه، به قدری از رحمت بر سر شما می‌ریزد و مقام‌هایی به شما اعطا می‌فرماید که «مَا لَا عَیْنٌ رَأَتْ وَلَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَلَا خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ»، عرض کردم، در هر شب ماه رجب از اول شب ندا می‌شود: آی کسی که به من طاعت و بندگی ادامه می‌دهی، بلند شو! «ایها المستغفرون قوموا» ای کسانی که از خداوند غفران می‌خواهید، برخیزید! این ندا همیشه است.

نشد که من این فرمایش امام سجاد (ع) را برای شما بخوانم و تمام بکنم که فرمود: بین شب و روز باغستانی است که متقیان، حیات قلبشان حضور در این باغستان است، آنجا خوش‌اند، نه از باغ‌های ظاهری، چه بسا آن باغ‌های ظاهری برای آن‌ها نعمت نیست، آن‌ها وقتی در باغ هستند که با محبوب حقیقی راز و نیاز می‌کنند، عرض کردم یک قسمتش را «فذابوا سهرا فی‌اللیل و صیاما فی‌النهار فعلیکم بتلاوة القرآن فی صدره و بالتضرع و الاستغفار فی آخره»، تلاوت قرآن در صدر شب، در اول شب و تضرع و استغفار در آخر شب.

«و اذا ورد النهار فأحسنوا مصاحبته بفعل الخیرات وترک المنکرات»، وقتی که روز شد، عمل صالح بیاورید و مراقبت کنید که در مظان گناه واقع نشوید، بعد حضرت می‌فرماید: «و کان الرحلة قد اظلتکم»، هر روز ملک الموت صحیفه‌ عمل شما را نگاه می‌کند، دقیقاً! وقتی که حضرت در مقام معراج به عالم بالا عروج فرمودند، فرمودند: جبرئیل، چرا از دیدن این فرشته یک قدری لرزه بر من عارض شد؟ عرض کرد: یا رسول‌الله! این قابض الارواح است که دقیقه‌ای از فرمان پروردگار، روی برگردان نیست.

*فرزند آدم سه مصیبت دارد

عرض نکردم در لیالی قبل که پروردگار به متقیان نسبت به عملشان هشدار می‌دهد؟ مثلاً یک کسی امروز آمد، گفت: به من گفتند: آن عملی که تو کردی مناسب مقام ایمانی شما نیست. عرض نکردم در آن حدیث که نسبت به بعضی‌ها هشدار می‌دهند؟ اینها را مواظب عملشان هستند شاید بعضیها خدایی نکرده از قلم افتاده باشند، پس چرا هر کاری ما می‌کنیم هشدار به ما نمی‌دهند؟

حضرت امام سجاد(ع) فرمودند: این پسر آدم هر روز سه مصیبت دارد: مصیبت اول روزی است که از عمرش کاسته می‌شود؛ اگر نقصانی در مال او ظاهر شود غمگین می‌شود و حال آنکه مال قابل جبران است؛ اما عمر قابل جبران نیست، شب و روزی که از شما خداحافظی می‌کنند و در روز قیامت نسبت به عملیات شما شهادت می‌دهند و هنگام رفتن می‌گویند: ما رفتیم، گردش فلک است دیگر؛ تا یوم‌القیامه ما را نخواهید دید، ما رفتیم، حضرت فرمود: شب و روز در شما عمل می‌کنند. هی بر سنّ شما اضافه می‌شود.

حالا که شب و روز در شما عمل می‌کند، شما هم در شب و روز عمل کنید، مصیبت دوم چیست؟ روزی شماست، که اگر از حلال باشد باز حساب می‌کشند، و فی‌حلالها حساب است؛ در شبهاتش عتاب است و در حرامش عقاب است، حضرت فرمودند: از همه بزرگتر مصیبت سوم است که من حالا یک مرحله به آخرت نزدیک شده‌ام نمی‌دانم جزو کدام طایفه اسم مرا نامزد کرده‌اند؟ آیا جزو مطیعین هستم؟

حضرت(ع) فرمودند: «فالبدار البدار» زود، زود و «الحذار الحذار من الدنیا و مکایدها» مواظب کنید، مواظب باشید، مبادا در تله بیفتی داداش جون! انسان یک استاد می‌خواهد، یک رفیق «الرفیق ثم الطریق».

*نزد چه کسی علم می‌آموزید

مرحوم حاج محمد حسن اخوان پای وعظ می‌رفت، یک نفر صوفی مشرب که تازه پیدا شده بوده و تفسیر می‌گفت و از اهل گناباد بود، حاج مقدس به ایشان گفت: حاج محمد حسن پای تفسیر و وعظ این شخص نرو! این کج است ـ خوب حاج مقدس مرد فوق‌العاده شریفی بود ـ حاج محمد حسن به ایشان گفت: نه! یک چیزهای تازه‌ای می‌گوید.

باز هم حاج مقدس ایشان را نهی کرد، اما نتیجه نداد، حاج محمد حسن مرد خوبی بود، خودش برای من نقل کرد یک شب در عالم رؤیا دیدم جمعیتی جمع شده است و رسول اکرم(ص) هم تشریف دارند؛ گفت: جلو رفتم، پیش خود گفتم: بروم به پیغمبر خودم سلامی عرض کنم، اظهار محبت بکنم؛ وقتی رفتم جلو عرض کردم: سلام علیکم یا رسو‌ل‌الله، فرمود: سلام علیکم حاج محمد حسن گنابادی! گفتم: آقای گنابادی نیستم! من محمدی هستم!، پیغمبر(ص) گفت: خیر! تو گنابادی هستی، البته حاج محمد حسن بعد از آن دیگر سراغ آن فرد نرفت، حالا ببین داداش جون! چه طور نسبت به عمل انسان هشدار می‌دهند!

*یقین مؤمن مانند روشنی آفتاب است

امیر المؤمنین(ع) فرمود: یقین مؤمن نسبت به ماوراء، نسبت به عوالم اخرویه، مثل یقین به مشاهده‌ آفتاب است؛ یعنی پروردگار، در اثر استقامت به او ایمان دیگری می‌دهد: «لأ شربنا قلوبهم الایمان»، ایمانشان در اثر استقامت، ایمان اشرابی می‌شود؛ دیگر شکی ندارند، پروردگار یقین را در قلبشان سرازیر می‌کند و قلبشان را از آن سیراب می‌کند!

حضرت(ع) می‌فرماید: فهل یحرص علیها لبیب او یسر بلذتها اریب و هو علی ثقة من فنائها؟»، أریب به معنی عاقل است؛ آیا شده است عاقلی، به چیزی که در معرض فناست، دل ببندد، و به آن حرص بزند و از لذت کوتاه مدت آن شادمان شود؟ «أم کیف تنام عین من یخشی البیات؟»، و چگونه کسی که از بلای نیمه شب می‌ترسد به راحتی می‌خوابد؟

*فرصت‌ها را غنیمت بدانید

خوب! باید هر شب قبل از اینکه استراحت بکنید از پروردگار بخواهید که مبادا در دارالتجاره بسته شود، رسول اکرم(ص) جانمازشان بالای سرشان، مسواکشان بالای سرشان، وقتی که بر می‌خواستند، حمد خدا را می‌کردند و می‌فرمودند: «الحمد‌لله الذی احیانی بعد ما اماتنی» شکر می‌کردند.

شاید یک مرتبه همانجا، همان خواب، همان رختخواب، ملک الموت آمد؛ باید این چند روزه که از ایام متبرکه‌ رجب، مثل وفات، مبعث و ... باقی مانده است مغتنم بشماری، امیر‌المؤمنین(ع) فرمود: حسنم «فابک علی خطیئتک» گریه کن برگناهانی که کرده‌ای! بر بیچارگی‌های خودت گریه کن! مبادا خصوصیات اطراف، تو را مشغول بکند. خوب دیگر یک ربع شما را زحمت دادم، تذکراتی بود.

*بیمه واقعی اطاعت خداست

«فاغتنموا فرص الخیر فانها تمر مر الحساب»، فرصت‌های خوب می‌گذارد‌ها! دریاب خودت را، بیمه کن خودت را به اطاعت خدا، به پروردگار عرض کن: بار الها مرا دریاب! من بیچاره‌ام! هی التماس کن تا پروردگار عزیز تو را دریابد؛ قبل از خوابیدن، داداش جون! یک تسبیحات حضرت زهرا بگو؛ آن آمن الرسول را بخوان.

هی سوره «اذا وقع» می‌خوانی، آن هم به قصد اینکه پروردگار صنّار، سه شاهی به تو بدهد، می‌دهد آقا جون! لازم به خواندن سوره «اذا وقع» نیست، سوره «تبارک» را بخوان که ان‌شاء‌الله قبرت توسعه پیدا کند، یک قدری قرآن بخوان که با قرآنی بخوابی، آن وقت به امید پروردگار سحر برخیزی و ندای ملک داعی ماه رجب را لبیک بگویی.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا